Karel II, koning van Engeland, Schotland en Ierland, stierf in 1685. Hoewel hij een hele schare buitenechtelijke kinderen naliet, was er geen wettige troonopvolger geboren uit zijn huwelijk met de Portugese Catharina van Breganza. Zijn broer Jacobus II erfde de troon, maar diens katholieke geloofsijver en pro-katholieke maatregelen streken de protestanten tegen de haren in. Zijn pleidooi voor religieuze tolerantie verschilde in feite niet veel van het standpunt van Karel II, maar dat Jacobus openlijk en strijdbaar katholiek was, maakte het veel bedreigender. Toen zijn tweede vrouw, Maria van Modena, in 1688 beviel van een jongetje, James Francis Edward (de latere ‘Old Pretender’), zagen de protestanten hun hoop in rook opgaan dat Maria, de protestante dochter van Jacobus, de troon ooit van haar vader zou overnemen. In plaats daarvan dreigde een katholieke dynastie vast in het zadel te raken. De geboorte van het prinsje was met geheimzinnigheid omgeven. Er werd gefluisterd dat Maria van Modena te oud was om een kind te baren, en dat het kind door de Jezuïeten de kraamkamer was binnengesmokkeld.

Toen Jacobus tegen de zin van het ontbonden parlement wetten uitvaardigde waarin katholieken meer godsdienstvrijheid kregen, vroeg een aantal protestante lagerhuisleden en kerkleiders Willem III om in te grijpen. Willem was verwikkeld in een oorlog met Frankrijk en zag hierin een uitgelezen kans om Engeland aan zijn zijde te krijgen. Op 5 november 1688 landde Willem III met een leger van 15.000 man, en met toestemming van de Staten Generaal, bij Brixham, in Devon. Het leger van Jacobus deserteerde en zelf vluchtte hij naar Kent, waar hij gevangen werd genomen. Hij werd echter vrijgelaten en ontkwam naar Frankrijk.

In 1689 kwam het parlement bij elkaar en stelde vast dat Jacobus’ vlucht betekende dat hij afstand had gedaan van de troon. Willem en Maria werd aangeboden om samen te regeren als koning en koningin. In Schotland brak echter een Jacobijnse opstand uit, en ook in Ierland wist Jacobus de katholieken te mobiliseren. In 1690 wist Willem III de door Frankrijk gesteunde Jacobus II bij de rivier de Boyne in Ierland definitief te verslaan.

In Noord-Ierland is ‘King Billy’ nog steeds de held van de protestante loyalisten, die jaarlijks op 12 juli zijn overwinning op de katholieken in de slag bij de Boyne met optochten en vreugdevuren vieren. Deze festiviteiten en optochten van de Orange Order zijn een doorn in het oog van de katholieken en in juli laaien de emoties soms hoog op, zelfs sinds het sektarische geweld van ‘The Troubles’ officieel ten einde is. De moderne loyalistische bewonderaars van ‘King Billy’ vergeten voor het gemak dat hij talloze katholieken in zijn legers had, en dat de paus hem steunde als bondgenoot in de strijd tegen de Franse Lodewijk XIV (met wie Jacobus II nauwe banden had).

Na zijn overwinningen in Ierland bracht Willem voor het eerst sinds de Glorious Revolution een bezoek aan Nederland. Er werd een feestelijke intocht georganiseerd in Den Haag waar hij werd ontvangen door de magistraten en de Staten van Holland, en waar zijn heldendaden in de vorm van erepoorten werden uitgebeeld.

> Lees verder: Paleis Het Loo
< Ga terug naar: Willem III: Koning stadhouder