De schilderijenverzameling van het Rijksmuseum omvat ruim 5500 schilderijen. De collectie biedt een overzicht van de Hollandse schilderkunst van de late Middeleeuwen tot de eerste helft van de 20ste eeuw. Het zwaartepunt van de verzameling ligt in de 17de eeuw, vertegenwoordigd door meesterwerken van o.a. Rembrandt, Johannes Vermeer, Frans Hals, Pieter Saenredam, Jan Steen en Jacob van Ruisdael. Maar ook buitenlandse meesters als Rubens en Veronese zijn in de verzameling vertegenwoordigd.

15de-17de eeuw

De vroegste voorbeelden van Nederlandse schilderkunst binnen de collectie vormen de werken van onder meer laatmiddeleeuwse meesters als Geertgen tot Sint Jans en renaissancekunstenaars als Lucas van Leyden. In hun schilderijen staan bijbelse en mythische scènes centraal. Bijzonder zijn ook de doeken van de zogenaamde manieristen (Cornelis Cornelisz van Haarlem en Hendrick Goltzius bijvoorbeeld), die zich lieten inspireren door Michelangelo en de Italiaanse renaissance.

Vanaf de 17e eeuw begonnen zich binnen de schilderkunst steeds meer specifieke genres af te tekenen. Kenmerkend voor de Hollandse kunstenaars uit deze periode is dat zij meestal gespecialiseerd waren in een bepaald schilderij-type: Claesz in stillevens, Frans Hals in portretten, Jan van Goyen in het Hollandse landschap, Pieter de Hooch en Johannes Vermeer in binneninterieurs, Jacob van Ruisdael in wolkenluchten. Onder de landschapsschilders bevond zich een groep kunstenaars die Italiaanse landschappen schilderden, badend in avondlicht; Aelbert Cuyp was een van hen. Rembrandt van Rijn is met 20 werken bijzonder goed vertegenwoordigd in de collectie. Zijn Nachtwacht vormt een ongekend hoogtepunt in de Nederlandse schilderkunst.

18de-19de eeuw

Onder de 18de-eeuwse meesters in de collectie bevinden zich onder meer Jacob de Wit (bekend van zijn deur- en plafondstukken in herenhuizen en buitenplaatsen), en Cornelis Troost. Uit de 19de eeuw zijn doeken te vinden van romantische kunstenaars als Barend Cornelis Koekkoek en Andreas Schelfhout, beiden gespecialiseerd in idyllische landschapsschilderingen. Schilders uit de Haagse en Amsterdamse school ( Jacob en Matthijs Maris, Anton Mauve, Isaac Israëls en George Breitner bijvoorbeeld) vertegenwoordigen de laat 19de-eeuwse, realistische stroming in de Hollandse schilderkunst.

Buitenlandse meesters

Beroemde buitenlandse schilders ontbreken niet in de collectie van het Rijksmuseum. Met name Vlaamse meesters als Peter Paul Rubens en de Antwerpse portretschilder Antoon van Dijck zijn goed vertegenwoordigd. Maar ook de Italiaanse stukken van onder meer Carlo Crivelli, Piero di Cosimo, Paulo Veronese, Giovanni Battista Tiepolo en Jacopo Tintoretto zijn van hoge kwaliteit.