Bij het decoreren van een boekband lijkt de binder beperkt door het rechthoekige formaat. Bovendien moet de band, als een product van toegepaste kunst, het hanteren en lezen niet al te moeilijk maken.

Een kunstwerk?
De band van Daniël Knoderer is een grensgeval. Deze fantasievolle bandkunstenaar maakte in 1993 een band van kalfsleer en beschilderd papier. Daarop monteerde hij plastic kinderspeelgoed en decoreerde het geheel met viltstift. Ook de inhoud verzorgde hij zelf. Een boek om naar te kijken. Een kunstwerk?

De band van Knoderer staat ogenschijnlijk ver af van de traditionele boekband, maar past toch in een historische ontwikkeling. De binder maakte in het verleden hoofdzakelijk gebruik van verschillende leersoorten en losse decoratieve stempels om de banden te versieren. Er zijn banden in kalfs-, varkens- en schapenleer. Ook perkament werd veel gebruikt. Geitenleer bleek gemakkelijk te kleuren en werd voor luxueuze banden zeer populair. Het leer werd bijvoorbeeld gemarmerd, deels geverfd of verwerkt tot ingenieuze figuren, technieken die ook nu nog worden gebruikt.

Textiel
Maar behalve leer worden er ook allerlei bijzondere materialen toegepast. Al in de middeleeuwen gebruikt men regelmatig textiel om boeken te binden. Dit materiaal, vaak fraai geborduurd, zien we bijvoorbeeld om banden uit de 17e eeuw, maar ook uit de vroeg 20e eeuw.

Metaal
Metaal, oorspronkelijk slechts voor beslag en sloten, werd ook gebruikt als volledige bandbekleding. Ook moderne binders werken met dit materiaal.

Haaien en schildpadden
Zeer opmerkelijk zijn de banden in schildpad en het zogenaamde ‘haaienleer'. Dit laatste blijkt echter meestal andersoortig leer met een kunstpersing te zijn.

Experimenteren met nieuwe materialen
In de 19e eeuw zijn er vele voorbeelden van materialen die iets anders suggereren. Men experimenteert, combineert en maakt veelvuldig gebruik van technische vindingen. Zo perst men een substantie van hoofdzakelijk gips in mallen, om het effect van houtsnijwerk te benaderen. Voor religieuze werkjes wordt vaak de nieuwe kunststof celluloid gebruikt, omdat het sterk lijkt op het veel duurdere ivoor. Zelfs het in 1907 uitgevonden bakeliet, wordt voor het maken van boekbanden gebruikt.

Moderne binders verwerken op een ingenieuze manier polycarbonaat tot een bruikbaar materiaal en maken, met respect voor de traditie van het ambacht, hedendaagse toegepaste kunst.

De collectie van KB toont dat het handgebonden boek een volwaardige plaats inneemt in de moderne kunstnijverheid.