Mercurius

Topstuk

Hendrick Goltzius

De mythologische figuur Mercurius was beschermer van de kunsten en god van de welsprekendheid. Hij is herkenbaar aan zijn gevleugelde helm, de slangenstaf en een haan. Zijn staf lijkt hier veel op een schildersstok. Aan Mercurius' voeten liggen tekenattributen, een winkelhaak, een passer, een tekening en een album met tekenvoorbeelden. Achter hem staat een meisje met haar tong uit haar mond en in haar handen een ratel en een ekster. Zo zijn ook in dit schilderij zijn verstand en domheid verenigd: het meisje symboliseert domme praatzucht.

Dit schilderij van de god Mercurius hoort al eeuwenlang bij twee andere schilderijen van levensgrote naakten, de godin Minerva en de held Hercules. Toch zijn ze niet alledrie in hetzelfde jaar geschilderd. Hendrick Goltzius (Mühlbracht 1558 - Haarlem 1617) schilderde de Minerva en Mercurius in 1611; de Hercules en Cacus volgde in 1613, en werd waarschijnlijk gemaakt in opdracht van de Haarlemse jurist en stadsbestuurder Johan Colterman (ca. 1565-1616), die zijn 22-jarige zoon Johan Colterman junior waarschijnlijk model liet staan voor de jeugdige stevige Herculesfiguur.

De drie schilderijen tonen samen het humanistische onderwijsideaal. Theorie (Mercurius) en praktijk (Minerva) leiden tot vaardigheid en deugd. De deugd wordt uitgebeeld door Hercules, die de kwade reus Cacus verslaat.

Maker

• schilder: Hendrick Goltzius

Vervaardigingsjaar

1611

Type object

schilderijen

Afmetingen

• doek: 214 x 120 cm

Collectie

Schilderijen uit het Frans Hals Museum

Instelling

• Frans Hals Museum

Bron

• OS-I-96 (schilderij), Kunstwerken uit het Frans Hals Museum, Haarlem

Copyright

voor informatie: Frans Hals Museum