Affiches van de Rotterdamse Schouwburg (1791-1887) > Over de collectie

 

Catharina Beersmans als Zwarte Griet in het gelijknamige toneelstuk, 1885-1887

De collectie Schouwburgaffiches is een onderdeel van het Archief van de Rotterdamse Schouwburg-Vereniging (1851-1888). Na de liquidatie van deze vereniging in 1887, werd het archief aan het Gemeentearchief van Rotterdam geschonken.

De kleurrijke letteraffiches zijn niet alleen interessant voor theaterhistorici, maar ook voor genealogen. Op de affiches worden veel acteurs genoemd die onderling verwant waren. Soms passeert er een nu nog bekende naam zoals Sarah Bernhardt (nog als kind vermeld) of Catharina Beersmans. Kunsthistorici en vormgevers kunnen aan de hand van de affiches grafische ontwikkelingen bijna van dag tot dag volgen. Er is te zien hoe handgeverfde, op lompenpapier met loodzetsel gedrukte aanplakbiljetten langzaam plaats maken voor affiches van lichter en brozer papier met een groter formaat, bedrukt met houten letters en soms voorzien van mooie lithografieën, houtsneden en -gravures. Opvallend is het veelvuldig gebruik van ‘Western’ lettertypes, die in de twintigste eeuw (vooral in de jaren ’70) opnieuw erg populair zouden worden.

Aan de hier gepresenteerde collectie ligt een negentiende-eeuws handschrift ten grondslag, uitgewerkt in een reeks schoolschriften. De titels in deze schriften – vaak in het Frans, Duits en Engels - zijn soms voorzien van aanvullende mededelingen over voorstellingen; meldingen van het gefluit en gejoel van het publiek bijvoorbeeld. De collectie bevat in totaal zo’n 9.000 affiches, gedrukt tussen 5 november 1791 en 4 september 1887. Omdat er vaak meerdere voorstellingen per dag werden gegeven, loopt het aantal voorstellingstitels en mededelingen op tot zo’n 15000 stuks.

Om de doorzoekbaarheid van de collectie te vergemakkelijken is gekozen voor een zekere standaardisering van de gegevens. Naast de affiches zelf (die een enkele keer dubbel voorkomen) zijn ook alle ‘stroken’ die aan de affiches werden gehecht opgenomen. Op de stroken staan mededelingen - soms zelfs handgeschreven - over bijvoorbeeld de verhindering van een acteur wegens een ‘plotselinge ongesteldheid’, of de annulering van een voorstelling wegens het overlijden van de koning óf het barre weer. Soms werd aan een affiche een mededeling gehecht die bedoeld was voor voorstellingen op een later tijdstip. Als een voorstelling geannuleerd werd en vervangen door een ander stuk, is de oorspronkelijke titel wél in de database vermeld, maar met de mededeling ‘geen voorstelling’.

Voorbeelden uit deze collectie Affiches van de Rotterdamse Schouwburg (1791-1887)

Bekijk alle afbeeldingen uit deze collectie